Antenataal kolven is het handmatig verzamelen van de eerste moedermelk tijdens de zwangerschap. Deze eerste moedermelk wordt ook wel het colostrum genoemd. Het afkolven van colostrum tijdens de zwangerschap kan zinvol zijn als er verwacht wordt dat de baby naast borstvoeding ook bijvoeding nodig heeft. Door al in de zwangerschap je borsten te stimuleren, komt na de bevalling de melkproductie eerder op gang. In deze folder lees je alles over antenataal kolven.
Voor wieAntenataal kolven is vooral zinvol voor moeders die verwachten dat ze hun kindje moeten gaan bijvoeden vanwege een medische oorzaak. Maar ook voor moeders die verwachten dat zij een vertraagde- of verminderde melkproductie hebben. Denk aan:
- Moeders met suikerziekte: diabetes gravidarum of Diabetes Mellitus type 1 of 2
- Moeders die een kindje met een aangeboren afwijking verwachten, bijvoorbeeld schisis, hernia diafragmatica, hartafwijkingen of het Syndroom van Down
- Moeders die een meerling verwachten
- Moeders die een klein (dysmatuur) of groot (macrosoom) kindje verwachten
- Moeders die ooit een borstoperatie hebben gehad
- Moeder met overgewicht
- Moeders die problemen hebben ervaren in een eerdere borstvoedingsperiode
- Moeders die een geplande keizersnede krijgen
In overleg met de behandelend arts, verloskundige of lactatiekundige kun je vanaf week 37 starten met antenataal kolven.
BenodigdhedenOm te kunnen starten met antenataal kolven heb je het volgende nodig:
- Spuitjes om de melk in te bewaren
- Stickers met naam, tijd en datum
- Kennis over de techniek
Borstmassage/kolvenEen borstmassage bevordert zowel de doorbloeding van de borst als het stromen van de melk en heeft een positieve invloed op de melkproductie. De borstmassage moet zachtjes uitgevoerd worden en mag nooit pijnlijk zijn. Zorg dat je ontspannen zit. Was de handen voor elke massage. Eventueel kan warmte (kompres, handdoek, douchen) helpen om de melkproductie op gang te helpen
Volg onderstaande stappen:
- Neem de borst vast tussen horizontaal geplaatste vlakke handen zoals de tekening weergeeft en verplaats het klierweefsel heen en weer.
- Herhaal daarna deze beweging maar houd de handen nu verticaal.
- Ondersteun de borst met de ene hand. Maak cirkelbewegingen met drie of vier vlak gehouden vingertoppen van de andere hand en masseer zo het klierweefsel. Verschuif de vingers telkens 2 a 3 cm terwijl je de beweging blijft herhalen, totdat je de hele borst gemasseerd hebt.
- Wrijf zachtjes met de vingers vanaf de borstaanzet tot naast de tepel. Zo kun je de melk tot stromen brengen.
- de vingers wrijven niet over de huid, maar de weefsels onder de huid worden gemasseerd
- duim en vinger(s) staan tegenover elkaar ter weerszijde van de tepel, ongeveer 2,5 cm achter de aanzet van de tepel
- duim en vingerduwen de huid over de onderliggende weefsels in de richting van de borstkas
- duim en wijsvinger worden naar elkaar toe geduwd
- duim en vinger duwen over de melkkanalen in de richting van de tepel
- enkele malen herhalen, dan de duim en vinger(s) verplaatsen rondom de tepel, zodat alle melkklierlobben aan bod komen
Op de volgende pagina zie je een afbeelding van de techniek bij borstmassage en het afkolven met de hand.
Masseer/kolf 2 tot 3 keer per dag, maximaal gedurende 5 tot 10 minuten per sessie. Wissel tijdens het kolven van borst, zodat je beide borsten twee keer kolft.
Het is normaal dat je in het begin niets tot enkele druppels kunt kolven. Maak je daar geen zorgen over. Het feit dat je de borsten stimuleert, is voldoende! Dit zal er al voor zorgen dat de productie na de geboorte eerder op gang komt. Naarmate de borsten vaker gestimuleerd worden, is dit terug te zien in de opbrengst.
Opvangen en bewaren van moedermelkWanneer er colostrum komt met handkolven, kun je deze druppels opvangen met de spuitjes.
Bewaren in spuitjesPer 24 uur mag de afgekolfde moedermelk samengevoegd worden in 1 spuitje. Belangrijk is dat deze spuit met moedermelk in de koelkast ligt. Na 24 uur is het belangrijk dat deze spuit in de vriezer gelegd wordt, voorzien van datum en tijd.
Label alle spuitjes op datum en inhoud. Plaats het zo snel mogelijk in de vriezer in een apart bakje.
Bewaren in plastic flesjes of zakjesAls je plastic flesjes of opbergzakjes gebruikt, zorg er dan voor dat deze van BPA-vrij materiaal zijn gemaakt.
In het ziekenhuisAls je in het ziekenhuis gaat bevallen, vervoer de melk dan in een koeltas en breng de hulpverleners op de hoogte. Je kan het ook in je geboorte- en of borstvoedingsplan benoemen. De moedermelk kan in het ziekenhuis in een vriezer worden bewaard.
Risico’s Er is nog niet zo veel bekend over eventuele redenen om niet te beginnen met kolven tijdens de zwangerschap. Bij de meeste vrouwen leidt het afkolven tijdens de zwangerschap niet tot samentrekkingen van de baarmoeder.
Vrouwen die eerder te vroeg (prematuur) bevallen zijn, tijdens deze zwangerschap baarmoederhalsverkorting of vaginaal bloedverlies hebben gehad, adviseren we om te overleggen met hun behandelend arts voordat zij gaan afkolven tijdens de zwangerschap.
BelangrijkStop met kolven wanneer je samentrekkingen of pijn voelt in je baarmoeder dat direct gelinkt kan worden aan het kolven.
Begeleiding bij borstvoedingBorstvoeding is de beste start voor je baby. Medewerkers van de afdeling Vrouw-kind in het SKB zullen daarom het geven van borstvoeding stimuleren. Hierbij wordt uitgegaan van de 10 vuistregels van de WHO/UNICEF (zie bijlage). Ook de kraamzorg gaat uit van deze vuistregels, zodat de begeleiding tijdens de borstvoeding op elkaar aansluit. Heb je speciale wensen op het gebied van borstvoeding geven? Geef dit dan aan tijdens opname. Hier houdt de verpleegkundige, voor zover mogelijk, rekening mee. De gezondheidstoestand van jou of je kind kan van invloed zijn op de wijze waarop met borstvoeding wordt omgegaan.
Problemen met de borstvoeding thuisIn de kraamperiode kun je bij problemen met de borstvoeding richten tot de kraamverzorgende, de verloskundige of het kraamcentrum. Ook een lactatiekundige kan hulp bieden. Dit kan ook na de kraamperiode. Een lactatiekundige is specifiek opgeleid en kan je adviseren en begeleiden bij probleemsituaties rondom de borstvoeding. Ook kun je met vragen terecht bij borstvoedingsverenigingen.
Adressen voor advies en hulpmiddelenThuiszorgwinkel van Sensire Medipoint
Beatrixpark 1
7101 BN Winterswijk
Telefoonnummer: 0881 - 02 01 00
La Leche League
Postbus 212
4300 AE Zierikzee
Telefoonnummer : 0111 - 41 31 89
www.lalecheleague.nl Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen
Postbus 5243
2701 GE Zoetermeer
Telefoonnummer : 0900 - 52 28 284
Zoek via de website een lactatiekundige in de regio:
www.nvlborstvoeding.nl Kijk ook eens op Facebook, er zijn diverse groepen over borstvoeding. Zoals:
https://www.facebook.com/groups/borstvoedingvraagGeheimhouding en recht op privacyAlle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heb je als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kun je vinden in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal. Daarnaast is deze folder te vinden op:
www.skbwinterswijk.nl.