Deze map is eigendom van:




patiëntensticker




Uw behandelend arts is: …………………….

Contactpersoon bij vragen of bijzonderheden

Mammacareverpleegkundigen SKB:
Carola Tanck
Marian Lenderink

Telefoonnummer: 0543 54 45 08

De mammacareverpleegkundigen zijn van 9.00 tot 16.00 uur bereikbaar op dinsdag en donderdag. Op andere doordeweekse dagen wordt de telefoon beantwoord door het secretariaat van de polikliniek Chirurgie.

Voor vragen met betrekking tot de behandeling of onderzoeken kunt u bovenstaand nummer bellen. Wilt u informatie over de tijd van uw afspraak of wilt u een afspraak maken? Bel dan de polikliniek Chirurgie op: 0543 - 54 42 50.

Bij verlies wordt de vinder verzocht contact op te nemen met de mammacareverpleegkundige van het SKB.

U heeft onlangs van uw chirurg te horen gekregen dat er bij u borstkanker of een voorstadium van borstkanker is geconstateerd.* Gedurende de behandeling krijgt u veel informatie. Vanzelfsprekend bespreken de artsen en andere zorgverleners alles met u wat voor u van belang kan zijn. Het is niet eenvoudig om al deze informatie in één keer te onthouden. Deze patiënten informatie map (PIM) is bedoeld als ondersteuning en bevat informatie om u (en uw naasten) zo goed mogelijk voor te bereiden op uw behandeling. Om ervoor te zorgen dat u zoveel mogelijk profijt heeft van deze patiënten informatie map vragen wij u deze bij uw bezoek aan het SKB mee te brengen. De informatie map kan dan op verschillende momenten aangevuld worden met informatie over een behandeling of onderzoek die op dat moment voor u van belang is. Zo krijgt u een informatiemap die zoveel mogelijk is afgestemd op uw persoonlijke situatie. Toch kan het zijn, dat dingen soms anders lopen dan ze gepland zijn, omdat medische en persoonlijke omstandigheden kunnen verschillen. Bedenk daarom dat uw persoonlijke situatie anders kan zijn dan in deze map beschreven staat.

Tot slot adviseren wij u om iemand mee te vragen naar de verschillende afspraken en/of gesprekken. Daarbij is het handig om vragen, die u in de loop van de behandeling hebt, op te schrijven.

_____________
* Wij zijn er ons van bewust dat zowel mannen als vrouwen borstkanker kunnen krijgen. Waar 'zij' staat, wordt ook 'hij' bedoeld. Inhoud PIM borstkanker

Uw patiënten informatiemap bevat eigen foldermateriaal van het SKB maar voor een deel zal de informatie ook bestaan uit landelijke informatiefolders. De mammacareverpleegkundige kan verschillende folders indien van toepassing aan u uitreiken.

Brochures van Borstkanker Vereniging Nederland (BVN)

• Monitor borstkankerzorg
• Met elkaar een voor elkaar
• B- bewust
• Mannen en borstkanker
• Seksualiteit bij borstkanker

Mammateam
In het SKB zijn verschillende zorgverleners betrokken bij de zorg voor vrouwen en mannen met borstkanker. U bent onder behandeling van de chirurg. De chirurg werkt samen met andere zorgverleners in het mammateam.

Het mammateam SKB bestaat onder andere uit: Chirurgen, mammacareverpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, radiologen, pathologen, radiotherapeuten, oncologen, plastisch chirurgen, nucleair geneeskundige, (oncologische) fysio-therapeuten, psychologen, maatschappelijk werker, oedeemtherapeuten, ergotherapeuten en huid-therapeuten.

Als de uitkomsten van alle benodigde onderzoeken bekend zijn, stelt de chirurg in overleg met u een voorlopig behandelplan op. De chirurg heeft uw individuele situatie dan ook al besproken met de andere zorgverleners van het mammateam in een zogenoemd multidisciplinair overleg. Dit overleg vindt 2 keer per week plaats. In dat overleg wordt onder andere het voorstel voor de behandeling bepaald. Ook bestaat er een nauwe samenwerking en wekelijks overleg met het Antoni van Leeuwenhoek instituut in Amsterdam. Eén keer per maand is er overleg met de klinisch geneticus van het Radboud UMC in Nijmegen.

Chirurgen
De chirurgen zijn werkzaam op de mammapoli. Zij zijn gespecialiseerd in onderzoek en behandeling van borstkanker. Zij doen alle borstkankeroperaties en zijn eindverantwoordelijk voor onderzoek en behandeling.

K. Kuizenga	A.C. Brink	L. van Steensel

Internist oncologen
De internist-oncologen zijn internisten, die zich gespecialiseerd hebben in de behandeling van kanker met medicijnen. Medicijnbehandeling kan bestaan uit chemotherapie, hormonale therapie en doelgerichte therapie.

P.P.J.B.M Schiphorst	M.E.P. Smeets	M. Duizer

Mamma radiologen
De mammaradiologen zijn werkzaam op de afdeling Radiologie. Zij zijn gespecialiseerd in het beoordelen van mammografieën, echografie en MRI’s van de mamma. Tevens verrichten zij de biopsie bij de echografie.

M.J. Wamelink	L.B.M. Weerink
A. Tiehuis	J.H.M. Heersche

Verpleegkundig specialisten
De verpleegkundig specialisten zijn verpleegkundigen, die bevoegd zijn om taken over te nemen van de chirurg betreffende borstkanker en borstproblematiek. Tijdens het onderzoek en behandeltraject kunt u ook gezien worden door een verpleegkundige specialist.

Kim Luttikholt	Silvia Schreurs

Mammacareverpleegkundigen
Tijdens de periode van onderzoek en behandeling ondersteunen zij u bij vragen en problemen die te maken hebben met uw diagnose en behandeling. Ook na ontslag uit het ziekenhuis. Daarnaast begeleiden zij u bij gevolgen die de behandeling(en) hebben voor uw dagelijks functioneren zoals uw relatie, kinderen, werk, emoties en dergelijke. Hierbij werken zij nauw samen met de overige leden van het mammateam. Spreekuren worden samen met de chirurg gedaan maar ook zelfstandig. Gedurende een groot deel van het traject van uw behandeling kunt u met vragen terecht bij de mammacareverpleegkundigen van het ziekenhuis, zij fungeren als eerste contactpersoon of wel casemanager.

Marian Lenderink	Carola Tanck

De mammapolikliniek bevindt zich op de polikliniek Chirurgie. Informatie over de bereikbaarheid vindt u op pagina 1 van deze folder. Buiten deze tijden kunt u bij acute problemen die te maken hebben met uw behandeling terecht bij de afdeling Spoedeisende Hulp, via telefoonnummer 0543 - 54 45 55 .

Voor meer informatie over borstkanker en de werkwijze in het SKB: http://www.skbwinterswijk.nl/Kanker-oncologie-/Borstkanker/194

Borstkanker en behandeling
Het lichaam is opgebouwd uit cellen die samen verschillende weefsels vormen. Er worden steeds nieuwe cellen aangemaakt. Dit is nodig om te kunnen groeien en om dode, beschadigde, of verouderde cellen te kunnen vervangen. Dit gebeurt door celdeling. Cellen kunnen in de loop van de tijd onherstelbaar beschadigd raken door blootstelling aan allerlei schadelijke invloeden. Hierdoor kan de celdeling ontregeld worden. Door teveel celdeling raakt het evenwicht tussen celgroei en celdood verstoord. Er worden teveel cellen gemaakt, waardoor een gezwel, ofwel tumor ontstaat. Er zijn goedaardige en kwaadaardige tumoren. Bij kwaadaardige tumoren spreken we over kanker. Bij kanker vermeerderen de cellen zich ongecontroleerd (dit noemen we woekeren). Deze cellen breiden zich uit in het omliggende weefsel en richten daar schade aan. Ook kunnen kankercellen zich verspreiden (uitzaaien) naar verder weg gelegen plaatsen, via de bloedvaten, lymfevaten of doordat ze in een lichaamsholte terechtkomen (bijvoorbeeld de buikholte). Het medische woord voor een uitzaaiing is een metastase.

Borstkanker is een woekering van kwaadaardige cellen in de borst. Borstkanker kan op alle plaatsen in de borst ontstaan; meestal ontstaat het in de melkgangetjes (ductale tumor), soms in de melkklieren (lobulaire tumor). Bij borstkanker bestaat het risico dat kankercellen door het lichaam worden verspreid.
	Bron: kanker.nl

Als kankercellen in een lymfevat terechtkomen, kunnen zij in de lymfeklieren uitgroeien tot een uitzaaiing. De eerste uitzaaiing ontstaat meestal in een zo genaamde schildwachtklier, een lymfeklier die direct lymfe afvloed ontvangt van het gebied in de borst waar de tumor zich bevindt. Daarnaast kunnen de kankercellen zich ook via het bloed verspreiden en uitzaaiingen op afstand veroorzaken.

Borstkanker wordt soms zo vroegtijdig ontdekt dat de kankercellen bijvoorbeeld alleen in de melkgangetjes aanwezig zijn. De cellen groeien dan niet door de wand van de melkgangetjes heen. Dan spreken we van ‘voorlopercellen’ of een ‘voorstadium’ van borstkanker. Omdat de borstkankercellen nog niet ingegroeid zijn in het omliggende borstweefsel, waarin zich bloed- en lymfevaatjes bevinden is er nog geen risico op lymfeklier uitzaaiingen of uitzaaiingen elders in het lichaam.

Bij wie komt het voor?
Voor het dertigste levensjaar is borstkanker een zeldzame ziekte. Na deze leeftijd neemt de kans op het krijgen van borstkanker toe. Circa 75% van de vrouwen bij wie borstkanker wordt ontdekt is ouder dan 50 jaar. Niet alleen vrouwen maar ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Minder dan één procent van alle mensen met borstkanker is man. Omdat borstkanker bij mannen zo zelden voorkomt wordt daar in deze behandelwijzer verder niet op ingegaan. Informatie over borstkanker bij mannen is onder andere te vinden op www.borstkanker.nl of in de BVN folder “Mannen en borstkanker”. De behandeling van borstkanker bij mannen en vrouwen komt overeen.

Symptomen die kunnen wijzen op borstkanker:

• Knobbeltje in de borst.
• Deukjes of kuiltjes in de borst.
• Een sinds kort ingetrokken tepel
• Een verandering van de tepel, zoals roodheid, schilfertjes of een plekje dat op eczeem lijkt.
• Bruin of bloederig vocht uit de tepel.
• Pijn in de borst op een plek waar ook het klierweefsel anders aanvoelt.
• Een borst die warm aanvoelt en rood is verkleurd.
• Een wondje van de huid dat niet geneest.
• Vaak zijn er echter geen symptomen aanwezig.

Als de diagnose borstkanker is gesteld, zal er nog meer onderzoek moeten plaatsvinden voordat het behandelplan kan worden gemaakt. Welke onderzoeken dat zijn, kan per patiënt verschillen. Uw arts bespreekt dit met u.

Heeft u behoefte aan meer informatie over borstkanker, de behandeling, bestaande organisaties en andere aan borstkanker gerelateerde onderwerpen dan is dit te vinden onder het hoofdstuk “extra informatie”. Hier vindt u een overzicht van betrokken patiëntenorganisaties en verschillende internetsites. Wilt u ergens meer over weten, vraagt u dit dan gerust aan de mammacareverpleegkundige.

Persoonlijke situatie

Datum biopt borst: _______ - _________ - _________
Zijde: links / rechts

Soort borstkanker: _________________________________________________

Graad: ____________________________________________________________

Oestrogeen receptor bepaling: _____________________________________

Progesteron receptor bepaling: _____________________________________

HER2 status: ______________________________________________________


Datum biopt oksel: _______ - _________ - _________

Zijde: links / rechts

Uitslag: __________________________________________________________

• Niet van toepassing

Geschatte grootte van de tumor voor behandeling:

Mammografie: __________________________________________________

Echografie: _____________________________________________________

MRI: ___________________________________________________________


Behandelvormen
Voor iedere patiënt zal een individueel behandelplan worden opgesteld afhankelijk van haar persoonlijke situatie. Hieronder worden verschillende behandelvormen besproken.

Operatie
Een operatie zal bijna altijd onderdeel zijn van de behandeling voor borstkanker. Deze chirurgische behandeling van borstkanker kan door een borstsparende operatie of een borstverwijdering. De volgende kenmerken bepalen onder andere welke operatie aanmerking komt:

• de grootte van de tumor ten opzichte van de borst;
• de groeiwijze van de tumor;
• de plaats waar de tumor zich bevindt;
• uw conditie;
• uw eigen voorkeur.

Chemotherapie
Chemotherapie is een behandeling met medicijnen die erop gericht is om het proces van celdeling stop te zetten. De medicijnen worden ook wel cytostatica genoemd. Alle delende cellen, dus ook normale cellen, worden hierdoor getroffen. De kankercellen worden vooral getroffen omdat deze zich relatief sneller delen. Er zijn verschillende soorten cytostatica, elk met een eigen werking. Chemotherapie kan op verschillende manieren worden toegediend, bij borstkanker meestal per infuus. De toediening van chemotherapie kan zowel vóór de operatie (neo-adjuvante behandeling) als na de operatie plaats vinden (adjuvante behandeling). Wanneer de chemotherapie voor de operatie gegeven wordt is het bijvoorbeeld bedoeld om de tumor eerst kleiner te krijgen. De chemotherapie vindt plaats in het SKB. Alleen als u chemotherapie krijgt, ontvangt u van uw arts en een oncologieverpleegkundige verdere informatie hierover.

Doelgerichte therapie
Ongeveer 20% van de vrouwen met borstkanker heeft een overmaat van bepaalde eiwitten (Her2neu) op de kankercellen. Deze vrouwen komen in aanmerking voor doelgerichte therapie. Doelgerichte therapie kan de (Her2neu) eiwitten blokkeren waardoor groeisignalen de cel niet meer kunnen bereiken.
Ook is er een behandeling waarbij het natuurlijke afweersysteem van het lichaam versterkt wordt om kanker te bestrijden, ook wel immuuntherapie genoemd. De toediening vindt plaats per infuus en/of via een injectie onder de huid. Alleen als u doelgerichte therapie krijgt, ontvangt u van uw arts en oncologieverpleegkundige verdere informatie hierover.

Hormoontherapie
Borstkankercellen die veel hormoonreceptoren hebben (“hormoongevoelig” zijn) worden door deze hormonen aangezet tot groei. Veel vrouwen krijgen om deze reden hormoonpreparaten, eigenlijk anti hormonen. De antihormonen zijn medicijnen die de aanmaak of de werking van de eigen hormonen afremmen. Alleen als u hormoontherapie krijgt, ontvangt u van uw arts verdere informatie hierover.

Radiotherapie/bestraling
Radiotherapie is de behandeling van kanker door gebruik te maken van bepaalde (ioniserende)straling. Het doel is om kankercellen te vernietigen, waarbij de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard blijven. Radiotherapie is een plaatselijke behandeling. Het effect ervan wordt zoveel mogelijk beperkt tot het doelgebied. Een borstsparende behandeling wordt altijd gevolgd door radiotherapie. De radiotherapie vindt plaats in het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede. Wel kunnen bepaalde afspraken met de radiotherapeut plaatsvinden in het SKB. Alleen als u eventueel radiotherapie krijgt, ontvangt u van uw arts verdere informatie hierover.

Extra informatie

KWF Kankerbestrijding
Delflandlaan 17
1062 Amsterdam
Tel.: 0800 022 66 22 (gratis KWF kanker infolijn)
Email: info@kwfkankerbestrijding.nl
Website: www.kwfkankerbestrijding.nl
Website: www.kanker.nl
Het voorlichtingscentrum van het KWF is gevestigd in Amsterdam. Persoonlijke vragen kunt u het beste bespreken met uw specialist of huisarts. Voor meer algemene vragen kunt u terecht bij het voorlichtingscentrum.

Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntverenigingen (NFK)
Postbus 8152, 3503 RD Utrecht
Tel: 030 291 60 91 (ma t/m vrij van 10.00 t/m 13.00 uur)
Website: www.kanker.nl
Email: contact@kanker.nl
Bij de NFK kunt u informatie krijgen over verschillende patiëntenorganisaties voor mensen met een bepaalde soort kanker.

Borstkankervereniging Nederland BVN
Postbus 8065
3503 RB Utrecht
T 030 2917222
Website: www.borstkanker.nl

De borstkankervereniging Nederland is een vereniging die zich ten doel stelt het welzijn van borstkanker patiënten te bevorderen. Vrouwen en mannen die met borstkanker worden geconfronteerd kunnen morele steun of praktische informatie ontvangen van lotgenoten.
De vrijwilligsters (ex-patiënten) weten uit eigen ervaring dat men soms vragen heeft en dat men wel eens rustig met iemand zou willen praten. De vereniging:

• Is een centraal punt waar informatie wordt verzameld en doorgegeven;
• Geeft blad B uit;
• Stelt vanuit patiënten perspectief kwaliteitscriteria op; ziekenhuizen die daaraan voldoen ontvangen ‘het roze lintje’;
• Organiseert landelijke en regionale bijeenkomsten;
• Onderhoudt nationale en internationale contacten.

Mannen met borstkanker
Website: www.mannenmetborstkanker.nl
Op deze website staat informatie die specifiek over mannen met borstkanker gaat.

Nederlands Lymfoedeem Netwerk
Postbus 1030
3860 BA Nijkerk
Email: info@lymfoedeem.nl
Website: www.lymfoedeem.nl

Inloophuizen en psycho-oncologische centra
Website: www.ipso.nl
Mensen met kanker en hun naasten kunnen terecht in een inloophuis, als zij behoefte hebben aan contact met gastvrouwen/ gastheren en/of lotgenoten. Ook kunt u er terecht voor informatie, activiteiten of om gewoon tot rust te komen.

Oriolus
Dit is dé ontmoetingsplek voor iedereen uit de regio Oost Achterhoek die met kanker in aanraking komt. Oriolus is gevestigd in Winterswijk. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de website: www.oriolus-achterhoek.nl.

Lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging tijdens de behandeling van borstkanker is in verschillende onderzoeken effectief gebleken. Er wordt aangenomen dat bewegen en sport goed zijn tijdens de behandeling van borstkanker en er bestaan dan ook aparte begeleidingstrajecten en –programma’s. Vraagt u de mammacareverpleegkundige gerust naar de mogelijkheden.

Groepsvoorlichting revalideren bij kanker
Het SKB organiseert groepsvoorlichting voor patiënten die aan het begin van hun behandeling staan of dit al achter de rug hebben. In deze voorlichting wordt ingegaan op onderwerpen als vermoeidheid, balans in energie en veranderingen op emotioneel en sociaal gebied. Meer informatie is te vinden op de website van het SKB of bij de mammacareverpleegkundige.

Videovoorlichting
Scan de QR code met de camera van uw mobiele telefoon. U komt dan op de website van de Borstkankervereniging Nederland. Daar vindt u verschillende video’s met extra informatie over onder andere onderzoeken en behandelingen bij borstkanker.


Kanker en werk
Voor meer informatie over omgaan met werk tijdens deze hectische periode verwijzen wij u naar de website: www.nfk.nl/themas/kanker-en-werk.

Andere websites:

• www.skbwinterswijk.nl/oncologie
• www.levenmetborstkanker.nl
• www.toekomstnakanker.nl
• www.kankerspoken.nl (Voor ouders en kinderen)
• www.verwijsgidskanker.nl

Deelname aan wetenschappelijk onderzoek
In het SKB wordt deelgenomen aan landelijke en Europese onderzoeken (o.a. EORTC studies), waarvoor u in aanmerking zou kunnen komen. De specialist zal dit met u bespreken indien dit op u van toepassing is. Ook kunt u voor een actueel overzicht van wetenschappelijke onderzoeken kijken op www.kanker.nl/bibliotheek/kankeronderzoeken.

Geheimhouding en recht op privacy
Alle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heeft u als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kunt u vinden in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal. Daarnaast is deze folder te vinden op: www.skbwinterswijk.nl.

Notities of vragen

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Notities of vragen

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________