InleidingEen dwarslaesie is een beschadiging (laesie) van het ruggenmerg, waardoor belangrijke functies zoals bewegen en voelen verloren kunnen gaan.
Oorzaak
Een dwarslaesie ontstaat vaak plotseling en kan veroorzaakt worden door:
- Een ongeval, bijvoorbeeld een verkeers-, sport-, of bedrijfsongeluk.
De wervelkolom kan dan breken of verbrijzelen, waarbij delen van de wervelkolom in of tegen het ruggenmerg terechtkomen. - Door ziekte van de wervelkolom en/of het ruggenmerg, waardoor de klachten geleidelijk ontstaan. Bijvoorbeeld: multiple sclerose (MS), tekort aan vitamines, (vit. B), aangeboren afwijking, tumor, ontsteking, infectie, bloeding of infarct waarbij de doorbloeding tijdelijk stagneert en weefsel afsterft.
- Beschadiging door een schot- of steekwond.
- Beschadiging tijdens een operatie.
Het zenuwstelsel
Het ruggenmerg is een verzameling van miljarden zenuwbanen. Het is een streng, waaruit om de anderhalve centimeter links en rechts, voor en achter vertakkingen komen. Die vertakkingen zijn de zenuwwortels en dienen als verlengstuk van het ruggenmerg. Samen met de hersenen vormt het ruggenmerg het centraal zenuwstelsel. Het ruggenmerg is te zien als een communicatiekanaal. Het geeft signalen door van de hersenen naar het lichaam (de spieren en organen) en omgekeerd van het lichaam (organen, huid) naar de hersenen. Zo komt er bijvoorbeeld een signaal van de huid als deze verbrandt; er komt een signaal van de blaas als deze gevuld is. Het ruggenmerg maakt bewegingen en gevoel in het lichaam mogelijk. Het autonome of onwillekeurige zenuwstelsel (buiten uw wil om) kan eveneens beschadigd raken bij een dwarslaesie. Dit zenuwstelsel werkt gedeeltelijk via het ruggenmerg. Het geeft onder meer de boodschappen door die het mogelijk maken de blaas en darmen te legen, en regelt de bloedsomloop, het zweten en de seksuele functies. Deze functies zijn dan ook vaak geheel of gedeeltelijk ontregeld. Een wervel kan gebroken of verschoven zijn, waardoor de zenuwbaan onderbroken wordt. De zenuwen kunnen dan hun prikkels niet verder naar beneden door de wervelkolom doorgeven. Door deze beschadiging raakt u vanaf de plaats van de beschadiging naar beneden toe geheel of gedeeltelijk verlamd. Dit wordt bepaald door de aard van de beschadiging. De plaats van de beschadiging wordt aangeduid met de hoogte van de dwarslaesie. Bij een hoge dwarslaesie zit de beschadiging bijvoorbeeld in de nek, bij een lage dwarslaesie onderin de rug. De precieze locatie wordt aangegeven met een letter / cijfer combinatie, die staat voor de wervel waar de beschadiging zit. Bijvoorbeeld L (lumbaal) 4 - L5. De eerste tijd na het ontstaan van de dwarslaesie kan er sprake zijn van een “spinale shockfase”, als reactie van het lichaam. Er kunnen dan tijdelijke functies uitvallen die later weer terugkeren. Dit kan 3 tot 6 weken duren. Soms herstellen functies zich dus voor een deel, maar het overblijvende functieverlies is definitief.
Mogelijke lichamelijke gevolgen na een dwarslaesie- Verlamming: doordat het ruggenmerg geen signalen meer doorgeeft kunnen de spieren onder het niveau van de laesie niet meer worden gebruikt. U verliest dan de controle over een deel van het lichaam.
- Gevoelsstoornissen: onder het niveau van de laesie kan het gevoel weg zijn, waardoor de huid gevaar loopt om beschadigd te worden. Wisselligging en speciale kussens en matrassen dienen om de huid te beschermen. U leert hoe u zelf uw huid kan controleren.
- Uitscheidingsstoornissen: de normale blaascontrole kan verloren gaan, daardoor kan er teveel urine achterblijven of soms juist incontinentie optreden. Blaas trainen en katheteriseren wordt u zo nodig aangeleerd. Ook incontinentie van ontlasting kan optreden met daarbij obstipatie (verstopping).
- De bloedsomloop is verminderd doordat bewegen beperkt is. De fysiotherapeut beweegt uw armen en/of benen om zo de doorbloeding te stimuleren
- De ademhaling kan minder krachtig zijn en ook hoesten kan een probleem opleveren. U leert van de fysiotherapeut hoe u de longen moet “schoonhouden”.
- De bloeddruk en de lichaamstemperatuur: Bij een hoge (cervicale) dwarslaesie kunnen deze in het begin sterk schommelen. Dit kan duizeligheid of rillen tot gevolg hebben. Langzaamaan wordt gestart met het rechtop gaan zitten en/of staan eventueel met behulp van speciale apparatuur. Zo kan het bloedvatstelsel ook weer wennen aan drukveranderingen ten gevolge van andere houdingen.
- Dysreflexie: dit is een overdreven reactie van het zenuwstelsel, doordat er een “probleem” is onder het niveau van de dwarslaesie. De verschijnselen die in de eerste dagen kunnen optreden zijn: overmatig transpireren en rode vlekken boven het letsel niveau van de dwarslaesie, bleke huid onder letselniveau, hoofdpijn, rode ogen, pijn op de borst, metaalsmaak in de mond, rillingen en wazig zien. Meld dit direct aan de verpleegkundige als u één van deze verschijnselen waarneemt.
- De seksualiteit: bij mannen kunnen erectiestoornissen ontstaan, en het gevoel dat bij een erectie hoort kan wegvallen. Bij vrouwen treden met name gevoelsstoornissen plaats rond de vagina. Na het seksuele contact treedt vaak hoofdpijn op.
Mogelijke complicaties- Als de druk op de huid langdurig te groot is (en het gevoel om dit waar te nemen ontbreekt) kunnen er doorlig- of zitwonden (decubitus) ontstaan. Deze wonden zorgen voor een vertraging van het revalidatieproces omdat het herstel meestal enige tijd vergt. Voorkómen is van groot belang, zoals wisselligging, zitkussens, aangepaste matras enzovoort.
- Het is mogelijk dat er pijn optreedt die niet het gevolg is van een directe beschadiging zoals een botbreuk of gekneusde vinger. De oorzaak kan op een andere plek zitten (pijn in de buik, doordat de blaas vol zit).
- De spieren kunnen ongecontroleerd aanspannen; dit noemen we ‘spasme’. Dit kan erg hinderlijk zijn tijdens het zitten of bijvoorbeeld aankleden bemoeilijken. De fysiotherapeut beweegt de ledematen om het spasme te doorbreken. Ook leert hij/zij u houdingen en oefeningen aan waarmee uzelf het spasme kunt doorbreken. Ook medicijnen bieden in een aantal gevallen verbetering op dit gebied.
- Door het onvermogen om zelf te bewegen kunnen verkortingen van de spieren (contracturen) optreden of verstijvingen van gewrichten. De fysiotherapeut beweegt ook hiervoor de ledematen regelmatig.
- Er kan een blaasinfectie optreden door de gestoorde blaasfunctie (urine die te lang in de blaas blijft).
- De longen kunnen geïnfecteerd raken, doordat u meer ligt en de eerste tijd liggend zult eten en drinken. Ook het krachtig ophoesten kan moeizaam gaan. De kans dat er langzaam voedsel in de longen loopt is dan groot.
Tijdens het revalidatieproces werkt u samen met de behandelaars
aan het zoveel mogelijk beperken van deze lichamelijke belemmeringen en complicaties.
BehandelingDe oorzaak bepaalt de eerste dagen mede de behandeling en kan om die reden divers zijn (onderzoeken). Na de behandelfase komt u in de revalidatiefase. Het doel van de revalidatie is dat u uw mogelijkheden weer optimaal kunt benutten en kunt omgaan met uw beperkingen. De revalidatiearts komt bij u langs om te kijken welk revalidatietraject het meest bij u past; te denken valt aan revalideren in een Verpleeghuis of in een Revalidatiecentrum. Als u meer informatie over de revalidatiecentra wilt weten, dan kunt u terecht bij de verpleegkundige.
VragenHebt u na het lezen van deze folder nog vragen of wilt u meer informatie? Belt u dan gerust naar de Polikliniek Neurologie. De afdeling is bereikbaar op werkdagen van 8.30 - 16.30 uur op telefoonnummer 0543 54 45 20
Geheimhouding en recht op privacyAlle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heeft u als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kunt u vinden in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal.
Zoek folders
Print pagina
Download PDF
Grotere tekst
Kleinere tekst
Favoriet
Stuur door