U gaat meedoen aan het prehabilitatieprogramma. Het doel van dit programma is het verbeteren van uw conditie, met de verwachting dat u daarmee uw herstel van de operatie versnelt. Dit doet u door beweging, goede voeding, het stoppen met roken en een goede mentale gezondheid voor de operatie. In dit handboek vindt u informatie over prehabilitatie en over wat er van u wordt verwacht tijdens deze periode. Als u vragen heeft over het programma neem dan contact op met de verpleegkundig specialist via telefoonnummer 0543 - 54 42 63.

Prehabilitatie

Prehabilitatie is een trainingsprogramma voorafgaand aan uw operatie met als doel uw conditie te verbeteren.

Waarom is prehabilitatie belangrijk?
Kanker en de operatie (eventueel in combinatie met chemotherapie) vergen vaak veel van uw lichaam. Met méér spieren heeft u méér spierkracht en daarmee bent u fitter en in een betere conditie om de operatie te ondergaan. Naar verwachting is de kans op complicaties en bijwerkingen van de behandeling kleiner en gaat het herstel vlotter. Onmisbaar voor een gezonde spieropbouw zijn beweging en goede voeding. Beweging en voeding versterken elkaars werking. Bij training worden uw spieren geprikkeld om op te bouwen en de voeding levert bouwstoffen voor de spiergroei.

De wachttijd voor een darmoperatie is gemiddeld 4 tot 6 weken. Deze tijd is heel goed te gebruiken om te trainen. Sneller opereren heeft geen extra voordelen, het zorgt er bijvoorbeeld niet voor dat u sneller herstelt. Een goede voorbereiding door verbetering van uw conditie heeft echter wél een groot effect op het herstel na de operatie.

Hoe ziet het prehabilitatieprogramma er uit?
Het prehabilitatieprogramma bestaat uit vier onderdelen:

1. Een voedingsprogramma onder begeleiding van een diëtist;
2. Een sportprogramma onder begeleiding van de fysiotherapeut;
3. Mentale ondersteuning (indien van toepassing);
4. Stoppen met roken (indien van toepassing).

Deze vier onderdelen worden op de volgende pagina's verder toegelicht.

Voedingsprogramma
Aan het begin van het programma heeft u een afspraak bij de diëtist. Tijdens deze afspraak krijgt u een advies op maat over hoeveel eiwit u per dag nodig heeft.

Door uw ziekte maakt uw lichaam anders gebruik van voedingsstoffen. Bij een tekort aan energie uit voeding wordt er in verhouding meer spiermassa afgebroken. Het is hierbij belangrijk om voldoende energie en eiwitten binnen te krijgen, om de afbraak van spiermassa te beperken. Om uw conditie op te bouwen, heeft u als basis gezonde voeding nodig die alle voedingsstoffen bevat.

Het is goed om daarvoor de Schijf van Vijf (https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf- van-vijf.aspx) te volgen en dagelijks gebruik te maken van:

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voedingsmiddelen (gemiddeld)

	19 - 50 jaar	51 - 69 jaar	70 jaar en ouder
Groente	250 gram	250 gram	250 gram
Fruit	2 stuks	2 stuks	2 stuks
Boterhammen (bruin/volkoren)	Vrouw: 4-5 sneetjes Man: 6-8 sneetjes	Vrouw: 3-4 sneetjes Man: 6-7 sneetjes	Vrouw: 3-4 sneetjes Man: 4-6 sneetjes
Opscheplepels volkoren graanproducten of aantal aardappelen	4-5 (opscheplepels/ stuks)	Vrouw: 3-4 opscheplepels/ stuks Man: 4 opscheplepels/ stuks	Vrouw: 3 opscheplepels/ stuks Man: 4 opscheplepels/ stuks
Vis/vlees of peulvruchten	100 gram vlees/vis of 2-3 opscheplepels peulvruchten	100 gram vlees/vis of 2-3 opscheplepels peulvruchten	100 gram vlees/vis of 3 opscheplepels peulvruchten
Ongezouten noten	25 gram	Vrouw: 15 gram Man: 25 gram	15 gram
Porties zuivel	2-3 porties	Vrouw: 3-4 porties Man: 3 porties	4 porties
Kaas	40 gram	40 gram	40 gram
Smeer- en bereidingsvetten	Vrouw: 40 gram Man: 65 gram	Vrouw: 40 gram Man: 65 gram	Vrouw: 35 gram Man: 55 gram
Vocht	1.5 - 2 liter	1.5 - 2 liter	1.5 - 2 liter

Tabel 1: Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden (www.voedingscentrum.nl)



Eiwitten
De belangrijkste bouwstof voor onze spieren zijn de eiwitten in onze voeding. Het eten van éxtra eiwit in combinatie met training zorgt voor een beter herstel van uw spieren en een betere opbouw. Met eiwitrijke voeding heeft uw training dus meer resultaat. Voedingseiwitten zitten voornamelijk in vlees(waren), vleesvervangers, vis, kip, eieren, kaas, melkproducten, noten en notenpasta en peulvruchten. Daarnaast zijn er ook veel eiwit(ver)rijkte producten te krijgen in de supermarkt. Lichaamsbeweging stimuleert de opname van eiwitten in het spierweefsel. Daarom is het goed om direct na de training eiwitten in te nemen. Daarnaast gaat het herstel van spiermassa ’s nachts door als u (± 1 uur) vóór het slapen gaan eiwitrijke voedingsmiddelen eet. Overdag kunt u het beste 3-4 keer een grotere portie (20-30 gram) eiwit eten, in plaats van veel kleine porties verdeeld over de dag.

Vitaminesupplementen
Vitamine D heeft invloed op de spierkracht. Zonlicht is de belangrijkste bron voor het aanmaken van deze vitamine. Een tekort aan vitamine D kan zwakke spieren en spierkrampen veroorzaken. Bij weinig buiten komen, ouder worden en/of een getinte huid kan zo’n tekort optreden. Het lichaam kan dan onvoldoende vitamine D aanmaken uit zonlicht. Indien nodig wordt geadviseerd extra vitamine D supplementen te nemen.

Uw voedingsprogramma
Er is geadviseerd extra eiwitten en vitaminen te gebruiken tijdens de training. Vanaf de eerste prehabilitatietraining tot aan de dag van de operatie neemt u naast de eiwitverrijkte hoofdmaaltijden:

• Elke dag 1 uur voor het slapengaan 20-30 gram eiwit
• Op trainingsdagen (drie keer per week) binnen 1 uur na de training een eiwitshake.

Vanaf de operatie tot 6 weken na de operatie neemt u elke dag 1 uur voor het slapen 20 - 30 gram eiwit. Dit kan door een eiwitshake of een eiwitrijkproduct zoals kwark of Skyr.

Vragen over voeding
Als u vragen heeft of meer informatie wilt ontvangen over uw voeding, dan kunt u terecht bij de diëtisten van het SKB. Zij zijn op werkdagen bereikbaar via telefoonnummer: 0543 - 54 42 47.

Het sportprogramma
Het trainingsprogramma bestaat uit verschillende onderdelen:

1. Training ziekenhuis: Drie keer per week traint u onder begeleiding van een fysiotherapeut in het ziekenhuis (maandag, woensdag en vrijdag). Tijdens het programma wordt krachttraining en conditietraining uitgevoerd. Krachttraining gebeurt met fitnessapparatuur met gewichten. Conditietraining wordt uitgevoerd op een hometrainer. Zorg dat u makkelijk zittende kleding of sportkleding draagt;
2. Training thuis: Op de dagen dat u niet in het ziekenhuis traint, gaat u thuis sporten. Dit houdt in dat u 4 dagen per week zelf gaat wandelen, fietsen of andere inspanning verricht. Het streven is 60 minuten per dag, maar minimaal 30 minuten per dag;
3. Rust: Het is belangrijk om voldoende rust te nemen en voldoende te slapen voor een goed herstel van de trainingen;
4. Voeding: Na iedere training krijgt u van de diëtist een hoeveelheid eiwitten voorgeschreven om in te nemen.

Mentale ondersteuning
In de periode voor de operatie komt er veel op u af. U krijgt aan het begin van het programma een afspraak met de verpleegkundig specialist. Zij gaat met u in gesprek om na te gaan of u behoefte heeft aan extra mentale ondersteuning. Daarnaast krijgt u via 'Mijn SKB' of via de post een vragenlijst toegestuurd. Aan de hand van deze lijst bekijkt de psycholoog of er reden is om contact met u op te nemen voor eventuele begeleiding. Zo nodig kunt u een verwijzing krijgen naar onze medisch psycholoog, die u kan helpen bij het omgaan met angstige of sombere gevoelens in aanloop naar de operatie.

Stoppen met roken (indien van toepassing)
Roken heeft een nadelige invloed op uw conditie en fitheid. Het is van groot belang dat u stopt met roken om zo uw fitheid te vergroten en ook de kans op complicaties te verkleinen. Wij kunnen u daarbij helpen. In het ziekenhuis wordt u een programma aangeboden waarbij met behulp van nicotinepleisters en coaching u geholpen wordt om te stoppen. Wij verwijzen u dan naar Sinefuma.

Contact
Heeft u vragen? Neem contact op met de verpleegkundig specialisten / casemanagers via 0543 - 54 42 63. Heeft u een vraag voor een specifieke afdeling? Dan kunt u altijd contact opnemen met de centrale receptie via 0543 - 54 44 44. Zij kunnen u doorverbinden met de juiste afdeling.

Notities

__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________