Deze folder geeft informatie over hevig bloedverlies bij de menstruatie en bespreekt oorzaken, onderzoek en behandelmogelijkheden. Er wordt niet ingegaan op onregelmatig bloedverlies, tussentijds bloedverlies, bloedverlies na de overgang, of bloedverlies na de gemeenschap. Aan het eind van de folder vindt u onder andere een verklarende woordenlijst.

De inhoud van deze folder is ontleend aan de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) 2019. Verwijzingen in de tekst kunt u terugvinden op de website: www.degynaecoloog.nl.

Wat is hevig bloedverlies, en hoe vaak komt het voor?
Hevig bloedverlies betekent voor elke vrouw iets anders. Sommigen vinden bloedverlies hevig als het meer is dan zij gewend zijn; anderen noemen het hevig omdat zij veel tampons of maandverband nodig hebben, doorlekken, en zich zeer vaak moeten verschonen. Een nauwkeurige definitie van hevig bloedverlies is er niet. Verlies van stolsels (dikke brokken) en bloedarmoede beschouwt men meestal als kenmerken van hevig bloedverlies. Of hevig bloedverlies een reden is tot verder onderzoek en eventuele behandeling, hangt af van uw klachten. U bent degene die aangeeft of dit nodig is. Veel bloedverlies kan een grote impact op uw leven hebben. Het is vervelend, maar kan meestal geen kwaad. Alleen als er sprake is van bloedarmoede, adviseert de arts vaak wel behandeling.

Sommige vrouwen menstrueren al van jongs af aan hevig. Zij weten nauwelijks anders en hebben vaak geleerd ermee te leven. Voor veel vrouwen ontstaat de klacht na hun dertigste of veertigste jaar, soms na het stoppen van de pil of na een bevalling. Hevig bloedverlies heeft verschillende oorzaken, die ieder een andere aanpak vragen. Men schat dat zo'n tien tot vijftien procent van de vrouwen er last van heeft en medische hulp zoekt. Meer informatie over hevig bloedverlies vindt u ook op: www.hevigbloedverlies.nl

Oorzaken
De hoeveelheid menstruatiebloed is onder andere afhankelijk van de dikte van het opgebouwde baarmoederslijmvlies. Door de eierstokken gemaakte hormonen verzorgen de opbouw van dit slijmvlies. Bij een daling van de hormoonspiegel stoot de baarmoeder het slijmvlies af. Hierbij ontstaat een bloeding: de menstruatie. Naarmate de overgang nadert, maken de eierstokken onregelmatiger hormonen. Daardoor wordt soms heel veel slijmvlies opgebouwd, dat bij afstoting een sterke bloeding geeft. Bij pilgebruik blijft het slijmvlies vaak dun; het bloedverlies is dan minder dan bij een natuurlijke menstruatie.

Niet alleen hormonen en de opbouw van het slijmvlies beïnvloeden het bloedverlies, ook de baarmoeder zelf speelt een rol. De baarmoeder, die de vorm en grootte van een peer heeft, bestaat uit een spierwand. Aan de binnenzijde is er de baarmoederholte. De spierwand is aan de binnenkant bekleed met slijmvlies. De wanden bekleed met het slijmvlies liggen tegen elkaar aan, zodat er in wezen geen sprake is van een echte holte.

Veranderingen in de vorm van deze 'holte' bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een poliep of een myoom (vleesboom), hebben nogal eens overmatig bloedverlies tot gevolg.

Een enkele keer veroorzaken afwijkingen in de bloedstolling of medicijnen die de bloedstolling beïnvloeden, hevig bloedverlies. Ook door een (koper)spiraaltje neemt het bloedverlies toe. Bij 60% van de vrouwen vindt de gynaecoloog geen duidelijke verklaring voor het hevige bloedverlies.

Welke onderdelen zijn mogelijk?
Gynaecologisch onderzoek
Bij het gynaecologisch onderzoek bekijkt de gynaecoloog via een speculum (spreider of eendenbek) de baarmoedermond. Daarna wordt een vaginaal toucher (inwendig onderzoek) verricht. Hiermee beoordeelt de arts globaal grootte en vorm van baarmoeder. Ook zijn eventuele afwijkingen aan de eierstokken te voelen.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek is mogelijk om bloedarmoede, ijzergebrek of afwijkingen in de bloedstolling op te sporen.


Echoscopisch onderzoek
Echoscopie is een onderzoek dat gebruik maakt van hoogfrequente geluidsgolven. Het onderzoek vindt plaats via de vagina (schede) of via de buikwand. Met een waterecho kan vaak nog aanvullend onderzoek verricht worden. Hierbij wordt met een dun slangetje wat water in de baarmoederholte gebracht, waarna met de (vaginale) echo de holte van de baarmoeder goed in beeld wordt gebracht.

Pipelle biopt
Soms is het nodig het baarmoederslijmvlies door een patholoog te laten onderzoeken, om uit te sluiten dat er sprake is van een (voorstadium van) kwaadaardigheid van het baarmoederslijmvlies. Of dit onderzoek nodig is, is onder andere afhankelijk van uw leeftijd, uw klachten en bevindingen bij bovengenoemde onderzoeken. Hierbij brengt de gynaecoloog met een speculum (spreider of eendenbek) de baarmoederhals in beeld. Een dun slangetje wordt via de baarmoederhals in de baarmoederholte ingebracht. Door dit slangetje wordt dan baarmoederslijmvlies uit de baarmoederhalte gezogen. Dit slijmvlies wordt vervolgens opgestuurd voor onderzoek door de patholoog.

Hysteroscopisch onderzoek
Een hysteroscopie is een onderzoek waarbij de gynaecoloog met een dun kijkbuisje (hysteroscoop) in de baarmoeder kijkt. De gynaecoloog kan een eventueel aanwezige kleine poliep of vleesboom bij het hysteroscopisch onderzoek verwijderen. Als er sprake is van een grote of meerdere vleesboompjes die in de baarmoederholte uitpuilen, adviseert men vaak een grotere hysteroscopische operatie. U vindt hierover informatie in de folder 'Therapeutische hysteroscopie': behandelingen in de baarmoeder. Eventueel informatie over een ‘Myosure’ behandeling kunt u lezen in de betreffende folder: ‘Myosure’.

Curettage
Een curettage (schoonmaken) van de baarmoeder is een kleine operatie. Met een curette (een soort lepeltje) krabt de gynaecoloog het slijmvlies dat de baarmoederholte bekleedt, weg. Deze ingreep is soms nuttig om bijvoorbeeld een poliep te verwijderen.

Welke behandelingen zijn mogelijk?
Als de gynaecoloog afwijkingen vindt die het hevige vloeien kunnen verklaren, zoals poliepen of vleesbomen in de baarmoederholte, bespreekt hij of zij met u of het mogelijk is ze te verwijderen en hoe dit kan gebeuren. Vaak adviseert de gynaecoloog dan een hysteroscopische operatie. Zie hiervoor de folder 'Therapeutische hysteroscopie': behandelingen in de baarmoeder.

Bij een hele grote baarmoeder, met veel vleesbomen, is soms een baarmoederverwijdering de enige oplossing, als medicijnen onvoldoende helpen. Ook hierover bestaan aparte brochures, ‘Myomen’; ‘Het verwijderen van de baarmoeder bij goedaardige aandoeningen’ en ‘Myosure’ .

Als de gynaecoloog geen duidelijke verklaring voor de hevige menstruatie vindt, zijn verschillende behandelingen mogelijk: behandelingen met medicijnen, een spiraal met progesteron die in de baarmoeder wordt ingebracht, operatieve behandelingen van het baarmoederslijmvlies, zoals de ‘Novasure’ behandeling en verwijdering van de baarmoeder. Bij de meeste behandelingen wordt de menstruatie minder hevig en soms is er helemaal geen bloedverlies meer. Het effect van de behandeling op langere termijn is niet altijd blijvend. Het is niet altijd te voorspellen welke behandeling voor u het meest geschikt is. Doorgaans adviseert de gynaecoloog met de minst ingrijpende behandeling te beginnen. Verwijdering van de baarmoeder komt meestal pas als laatste mogelijkheid ter sprake. U kunt de voor- en nadelen van de verschillende behandelingen met de gynaecoloog bespreken. Op de consultkaart 'Veel bloedverlies tijdens ongesteld zijn' staan de voor- en nadelen van de verschillende behandelingen overzichtelijk weergegeven.

Medicijnen: niet hormonen
Prostaglandine-synthetase-remmers (onder andere diclofenac, ibuprofen, indometacine, naproxen)
Deze medicijnen schrijft men vaak voor om menstruatiepijn te verminderen. Minder bekend is dat ook het bloedverlies bij de menstruatie met gemiddeld 30% afneemt: meer dan de helft van de vrouwen ervaart dat de menstruatie minder hevig wordt.
In de bijsluiters staan veel mogelijke bijwerkingen beschreven, maar in de praktijk komen ze relatief zelden voor.

Tranexaminezuur (Cyklokapron ®)
Dit middel beïnvloedt de bloedstolling en u neemt het alleen in tijdens de dagen van hevig bloedverlies. Bij de menstruatie ontstaat door het afstoten van het slijmvlies aan de binnenzijde van de baarmoeder een wondgebied. Naarmate het bloed hier sneller stolt, verliest u minder bloed. Gemiddeld neemt het bloedverlies met de helft af, en vier van de vijf vrouwen blijken tevreden.

Weinig gegevens zijn bekend over tevredenheid op langere termijn. Vrouwen die ooit trombose gehad hebben, mogen dit middel niet gebruiken.

Medicijnen: hormonen
De pil
Veel vrouwen weten uit ervaring dat de menstruatie minder hevig is bij gebruik van de pil. De pil is dan vaak ook een geschikt medicijn bij klachten over hevig bloedverlies. Over het algemeen is het resultaat goed, maar de pil biedt niet altijd uitkomst. Sommige vrouwen ervaren bijwerkingen, andere hebben emotionele tegenzin om (weer) de pil te gebruiken, vooral vrouwen die gesteriliseerd zijn, of van wie de partner zich heeft laten steriliseren. Anders dan men een aantal jaren geleden dacht, zijn er tegenwoordig doorgaans weinig bezwaren tegen pilgebruik boven de 35 jaar.

Voor vrouwen die de overgang naderen is er een pil met een iets andere samenstelling. Bij hoge bloeddruk of roken wordt de pil soms ontraden, alhoewel stoppen met roken dan verstandiger is voor uw gezondheid.

De prikpil
Dit is een driemaandelijkse injectie met een relatief grote hoeveelheid progestageen hormoon. De prikpil schrijft men meestal voor als anticonceptie, maar kan ook gebruikt worden ter behandeling van hevige menstruatie. Het is de bedoeling dat de menstruatie uiteindelijk helemaal wegblijft.
Vaak zijn er de eerste maanden, en soms het eerste half jaar of nog langer, klachten over langdurig, onregelmatig bloedverlies. Niet bij elke vrouw die de prikpil gebruikt blijft de menstruatie helemaal weg. Na het stoppen met de prikpil duurt het bovendien vaak lang voordat de cyclus zich weer herstelt. De prikpil schrijft men daarom relatief zelden voor als behandeling voor een hevige menstruatie.

Progresteronpreparaten
Continue gebruik van een progesteronpreparaat zoals bijvoorbeeld Orgametril ® zorgt ervoor dat er geen eisprong optreedt. Daardoor blijft ook de menstruatie achterwege. Deze medicijnen moet u dagelijks innemen.

Niet altijd lukt het ervoor te zorgen dat de menstruatie wegblijft. Soms treedt tussentijds bloedverlies op.

Een vaak voorkomende bijwerking is vocht vasthouden en daarmee gewichtstoename. Andere mogelijke bijwerkingen zijn een vettige huid, en soms depressiviteit of minder zin in vrijen. Niet elke vrouw heeft last van deze bijwerkingen.

LH/RH-agonisten
Dit zijn medicijnen die de situatie in de post-menopauze (de periode na de laatste menstruatie) nabootsen. De eierstokken maken dan nauwelijks hormonen, zodat het baarmoederslijmvlies niet meer wordt opgebouwd en afgestoten. In verband met ongunstige effecten voor de botopbouw schrijven de meeste artsen dit medicijn liever niet langer dan een half jaar voor. Voor jongere vrouwen is deze behandeling dan meestal ook niet geschikt. Voor vrouwen rond de vijftig jaar betekenen deze medicijnen nogal eens een tijdelijke oplossing; wellicht komen zij na deze periode spontaan in de overgang. Deze middelen kunnen overgangsklachten als opvliegers en nachtzweten versterken. Zo nodig kan de gynaecoloog andere hormonen voorschrijven om deze bijwerkingen te verminderen.

Progesteron houdend spiraaltje (Mirena-spiraaltje)
De arts brengt het spiraaltje via de vagina in de baarmoeder. Het spiraaltje geeft gedurende vijf jaar een progestageen hormoon af.
Het baarmoederslijmvlies wordt zo minder gevoelig voor de hormonen die de eierstokken maken. Het slijmvlies blijft dun, en het bloedverlies bij de menstruatie vermindert over het algemeen sterk.

Uit onderzoek blijkt dat 9 van de 10 vrouwen met een Mirena-spiraaltje minder hevig vloeit dan eerst, en sommige vrouwen menstrueren na langere tijd helemaal niet meer. Wel moet u rekening houden met 3 tot 6 maanden ‘spotting’: tussentijds bloedverlies op onvoorspelbare ogenblikken. Het Mirena-spiraaltje is niet voor elke vrouw geschikt. Vooral vrouwen die vroeger een spiraaltje spontaan zijn verloren, hebben waarschijnlijk ook meer kans dit spiraaltje te verliezen. Klachten in het verleden over abnormaal bloedverlies bij een gewoon spiraaltje hoeven bij een Mirena-spiraaltje niet terug te keren.

Operatieve behandelingen van het baarmoederslijmvlies
Behandelingen van het baarmoederslijmvlies hebben als doel het vernietigen van dit slijmvlies. Immers, als van dit slijmvlies weinig of niets meer over is, kan het ook niet worden opgebouwd en bij de menstruatie afgestoten. Voor verdere informatie verwijzen wij naar de eerder genoemde folder ‘Novasure’.

Meestal doet de gynaecoloog deze operatie in dagbehandeling, doorgaans onder narcose, maar soms is een ruggenprik mogelijk. Soms adviseert de gynaecoloog een voorbehandeling van het slijmvlies. U krijgt dan medicijnen waardoor het baarmoederslijmvlies dunner wordt en gemakkelijker te vernietigen is. Na afloop van deze behandelingen moet u rekenen op een aantal weken vieze, soms stinkende afscheiding. Pijn is er meestal alleen de eerste dagen na de operatie.

Voor deze behandelingen geldt dat globaal vier van de vijf vrouwen er baat bij vinden. Zij menstrueren duidelijk minder en bij ongeveer de helft houdt de menstruatie helemaal op.

Een zwangerschap raadt men na een dergelijke ingreep ten sterkste af; anticonceptie blijft noodzakelijk. Op langere termijn groeit het baarmoederslijmvlies soms weer aan, met name bij vrouwen die jong zijn wanneer ze deze ingreep ondergaan.
Operatieve verwijdering van de baarmoeder (hysterectomie of uterusextirpatie)
Verwijdering van de baarmoeder adviseert de gynaecoloog doorgaans pas als andere behandelingen niet het gewenste resultaat opleveren. Soms wordt een dergelijk advies eerder gegeven, bijvoorbeeld in het geval van een baarmoeder met zeer veel vleesbomen die een hevige menstruatie veroorzaakt.

Voor verdere informatie verwijzen wij naar de brochures Myomen en Het verwijderen van de baarmoeder bij goedaardige aandoeningen.

Zelfhulporganisaties
Stichting Voorlichting Zelfhulp Gynaecologie (VZG)
Nieuwegracht 24 A
3521 LR Utrecht
T 030 231 05 58 (maandag t/m vrijdag van 9.30-12.30 uur)

Verder lezen
Bij het patiëntenservicebureau van het ziekenhuis of op de polikliniek Gynaecologie, kunt u vragen naar de onderstaande volgende folders
en brochures van de NVOG. U kunt ze ook downloaden van de website: www.nvog.nl, rubriek voorlichting.

• Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsstoornissen;
• Endometriose;
• Diagnostische hysteroscopie: kijken in de baarmoeder;
• Het verwijderen van de baarmoeder bij goedaardige afwijkingen;
• Myomen;
• Therapeutische hysteroscopie: behandelingen in de baarmoeder;
• Myosure;
• Novasure;

Vragen
Heeft u nog vragen, bespreek deze dan gerust met uw gynaecoloog. Hevig bloedverlies is een vervelende klacht, maar zelden levensbedreigend. U hebt dus tijd om tot een weloverwogen beslissing te komen. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Gynaecologie, via telefoonnummer 0543 - 54 46 50. Wij zijn bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot 16.30 uur.

Woordenlijst

Adenomyose
baarmoederslijmvlies dat in de baarmoederspier gegroeid is

Anti-hormoon
een synthetisch hormoon dat de aanmaak van eigen hormonen remt

Curettage
kleine operatie waarbij de gynaecoloog het baarmoederslijmvlies met een dun lepeltje weg schraapt (‘schoonmaken’ van de baarmoeder)

Endometriose
baarmoederslijmvlies dat zich bevindt op een andere plaats dan in de baarmoeder

Endometrium
baarmoederslijmvlies

Endometriumablatie
operatie waarbij de gynaecoloog het baarmoederslijmvlies verbrandt

Endometriumresectie
operatie waarbij de gynaecoloog het baarmoederslijmvlies verwijdert

Hysteroscopie
een onderzoek waarbij de gynaecoloog met een dun buisje in de baarmoeder kijkt

Hysteroscopische operatie
operatie via een dun buisje dat de gynaecoloog in de baarmoeder brengt

Menstruatie
maandelijkse bloeding.

Menstruatiecyclus
de tijd die verloopt tussen de eerste dag van twee menstruaties

Myoom
een goedaardige spierknobbel, die uitgaat van de wand van de baarmoeder

Novasure
operatie waarbij de gynaecoloog een klein instrument in de baarmoeder brengt; deze NovaSure verschroeit het baarmoeder-slijmvlies

Oestrogeen
vrouwelijk geslachtshormoon, wordt gemaakt onder andere in de eierstokken

Overgang
de periode rond de laatste menstruatie (gemiddeld rond het 52e levensjaar)

Poliep
een uitstulping van het baarmoederslijmvlies; bijna altijd is het goedaardig

Post-menopauze
de periode na de laatste menstruatie; gemiddeld begint deze rond het 52e jaar

Progesteron
vrouwelijk hormoon uit de eierstokken

Progestageen
medicijn dat dezelfde eigenschappen heeft als het door het lichaam gemaakte progesteron

Trombose
vorming van stolsel in een bloedvat

Uterus
baarmoeder

Uterusextirpatie
verwijdering van de baarmoeder

Vleesboom
myoom


Geheimhouding en recht op privacy
Alle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heeft u als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kunt u vinden in de folder De rechten en plichten van de patiënt’. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal. Daarnaast is deze folder te vinden op: www.skbwinterswijk.nl


De inhoud van deze folder is ontleend aan de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)