Logo Streekziekenhuis Koningin Beatrix.
 
Klik op deze knop om alle folders te doorzoeken.Zoek folders
Klik op deze knop om dit document te printen.Print pagina
Klik op deze knop om dit document als PDF te downloaden.Download PDF
Klik op deze knop om de tekstgrootte te vergroten.Grotere tekst
Klik op deze knop om de tekstgrootte te verkleinen.Kleinere tekst

PiMS folder informatie logo

Mammacare
Fysiotherapie
Chirurgie

Lymfoedeem

Lymfoedeem

De knop om deze folder als favoriet te markerenFavorietDe knop om deze folder per email door te sturen.Stuur door
Deze folder is bedoeld voor mensen die door een behandeling voor borstkanker het risico hebben om lymfoedeem te ontwikkelen en/of voor hen die lymfoedeem hebben. Lymfoedeem is een opeenhoping van lymfevocht. Een eerste verschijnsel daarvan is meestal een zwelling in de arm of aan de borstkas. Lymfoedeem kan ingrijpende gevolgen hebben voor het dagelijks leven. Het is daarom belangrijk om lymfoedeem te voorkomen en –als het toch ontstaat- zo vroeg mogelijk te herkennen en te behandelen.

Het lymfestelsel
Naast een systeem van bloedvaten, heeft ons lichaam nog een transportsysteem: het lymfestelsel. Het lymfestelsel bestaat uit lymfevaten, lymfeklieren en lymfeklierweefsel. Het lymfestelsel speelt een belangrijke rol bij de afweer van ons lichaam.

Lymfevaten
vormen de kanalen van het lymfestelsel. De lymfevaten zitten gevuld met lymfe. Dit neemt vocht en afvalstoffen uit het lichaam op. Via steeds grotere lymfevaten komt de lymfe uiteindelijk in de bloedbaan terecht. Voordat de lymfe in het bloed komt, passeert zij ten minste één lymfeklier.

Lymfeklieren
zijn de zuiveringsstations van het lymfestelsel: daarin worden ziekteverwekkers onschadelijk gemaakt. Op diverse plaatsen komen groepen lymfeklieren voor, van belang voor borstkanker is de lymfeklierregio in de oksel.

Lymfoedeem
Het lymfstelsel is belangrijk voor de afweer tegen infectie en het opruimen van afvalstoffen uit de weefsels. Bovendien zorgt het ervoor dat het vochtgehalte van de weefsels in evenwicht blijft. De lymfevaten werken als een soort pomp. De lymfevaten uit de armen transporteren de lymfe naar de lymfeklieren in de oksels. De pompwering ontstaat vooral door het bewegen van de armen. Kleppen in de lymfevaten zorgen er voor dat het lymfevocht niet terugstroomt. Als de lymfeklieren bij u zijn verwijderd en / of beschadigd, dan kan de balans tussen aanmaak en afvoer van weefselvocht verstoord raken. Ontstaat daardoor een ophoping van vocht, dan is er sprake van lymfoedeem. De eerste verschijnselen van lymfoedeem zijn vaak een (tijdelijk) zwaar of moe gevoel in de arm, gevolg door een zwelling daarvan.
Na een operatie, waarbij lymfeklieren zijn weggenomen, of na bestraling waarbij lymfeklieren zijn beschadigd, zoekt het lichaam zelf een nieuwe balans. Het voert dan lymfevocht af via overgebleven kleine lymfevaatjes en bloedvaten. Deze nieuwe balans is echter kwetsbaar en kan tijdelijk of blijvend verstoord raken. Bij verwijdering of beschadiging van lymfeklieren blijft het risico op lymfoedeem levenslang bestaan. Het kan zich snel na de behandeling ontwikkelen, maar ook nog jaren daarna.

Risicofactoren
Een aantal factoren verhoogt het risico om door (een behandeling voor) borstkanker lymfoedeem te ontwikkelen. De belangrijkste zijn:

Voorkómen

Meting

Na de operatie moet goed gecontroleerd worden of er veranderingen optreden die kunnen wijzen op lymfoedeem. Lymfoedeem kan zelfs nog jaren na een behandeling ontstaan. Preventie, informatie, controle, het opvolgen van leefstijl adviezen en het tijdig ontdekken van lymfoedeem blijven langdurig nodig. Het is daarom belangrijk dat voor de operatie de omvang van de arm is opgemeten. Daarvoor bestaat een vaste methode en deze wordt uitgevoerd door een gespecialiseerd fysiotherapeut / huidtherapeut. Door deze meting later te herhalen is er een duidelijke vergelijking te maken van de omvang van de arm voor en na de behandeling. Als regel geldt een toename van omvang van 10% ten opzichte van de meting voor de operatie als een aanwijzing voor lymfoedeem. Omdat de toename ook het gevolg kan zijn van gewichtstoename wordt de omvang ook vergeleken met die van de gezonde zijde. Daarnaast is het om deze reden ook belangrijk dat u ook uw gewicht vastlegt op het moment van de eerste meting.

Wat u zelf kunt doen

Voorkomen van afknelling van goed functionerende lymfvaten
Voorkomen van langdurige overbelasting
Voorkomen van ontstekingen (infecties)
Een insectenbeet of een infectie als gevolg van een wondje aan uw kwetsbar arm kan de balans van lymfevocht verstoren. Lymfe bevat veel eiwitten. Omdat bij lymfoedeem onvoldoende lymfevocht wordt afgevoerd, blijft er steeds meer eiwit in het lichaamsvocht achter. Dat kan leiden tot verlittekening, waardoor bacteriën en infecties meer kans krijgen.

Tips om de kans op wondjes en insectenbeten te verkleinen
Vermijden van extreem hoge of lage temperaturen
Blijf in beweging
Beweging bevordert de lymfe afvloed positief, dit komt doordat de spierbewegingen in de armen een stimulerende werking hebben op het afvoerend vermogen van de lymfevaten. Over het algemeen zijn vele soorten bewegingen geschikt, mits u ze met mate en beleid uitvoert en het geen vermoeidheid of pijn in de arm veroorzaken. Als u gaat sporten luistert u dan goed naar uw lichaam. Sommige sporten waarbij u plotselinge bewegingen moet maken kunt u beter niet beoefenen. Anderen sporten beïnvloeden het oedeem vaak gunstig, voorbeelden hiervan zijn zwemmen, lopen en fietsen.

Op de volgende pagina vindt u geschikte oefeningen om zelf te doen. Overgewicht verhoogt het risico op lymfoedeem en verergert bestaand lymfoedeem. Voorkom daarom overgewicht en probeer op een verstandige manier af te vallen als u te zwaar bent.
Oefeningen voor thuis
Voor alle oefeningen die nu volgen geldt, dat het belangrijk is een goede houding van het bovenlichaam en schouders aan te nemen: goed rechtop staan en zitten, geen naar voren hangende schouders, maar de schouder eerder iets naar achteren trekken, juist ook aan de geopereerde kant. Probeer ook goed rechtop te lopen en uw armen gewoon losjes mee te laten zwaaien, houd de arm vooral niet stijf.

Oefening 1
Zittend op kruk of stoel zonder leuning. Handen boven het hoofd aantikken. Boven het hoofd in de handen klappen.
Armen omlaag en achter in de rug aantikken. Achter de rug in de handen klappen.

Oefening 2
Zittend op kruk of stoel zonder leuning. Handen in de nek.
Vingers niet in elkaar strengelen, maar de handen op elkaar brengen. Nu de ellebogen naar achteren brengen, zover als mogelijk is.

Oefening 3
Staande met de rug tegen de muur. Beide armen omhoog brengen; zo hoog als u kunt.
Tegen de muur blijven staan.

Oefening 4
Staande met de buik tegen de muur. Beide armen zijwaarts omhoog brengen zover als u kunt. Zowel met uw buik als met uw handen de muur blijven raken.

Klachten
U kunt ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch lymfoedeem krijgen. De eerste klacht bij lymfoedeem is meestal een gevoel van zwaarte of spanning in de arm. Ook pijn, tintelingen of een strak of moe gevoel in de arm kan een eerste signaal zijn. Enige tijd later volgt vaak een zwelling. Als deze verschijnselen optreden is het belangrijk om snel contact op te nemen met uw behandeld arts of mammacareverpleegkundige. Zij kunnen dan eventueel adviseren om een gespecialiseerde fysiotherapeut of huidtherapeut in te schakelen.

Vragen
Heeft u na het lezen van deze informatiefolder nog vragen, dan kunt u terecht bij de mammacareverpleegkundige. Op werkdagen van 9.00 tot 16.00 uur is de mammacare-verpleegkundige bereikbaar op telefoonnummer 0543 54 45 08.

Geheimhouding en recht op privacy

Alle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heeft u als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kunt u vinden in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal. Daarnaast is deze folder te vinden op: www.skbwinterswijk.nl


Foldernummer: mam469 versie apr 23


PIMS™ folderportaal door 4CLOUD®
  |