In overleg met uw arts is er besloten om bij u een nefrostomiekatheter in te brengen. In deze folder vindt u meer informatie over de voorbereiding, het inbrengen en de verzorging van een nefrostomiekatheter. Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier is beschreven. Deze folder wordt dan ook gezien als aanvullende informatie op de informatie, die u van de uroloog krijgt.

Wat is een nefrostomiekatheter
Een nefrostomiekatheter is een dun slangetje dat ervoor zorgt dat de urine direct uit de nier weg kan stromen. Dit wordt via een snee in uw zij, in het nierbekken ingebracht. Door de nefrostomiekatheter kan de urine uit de nier aflopen in een opvangzak die aan uw been zit.

Waarom een nefrostomiekatheter
Een nefrostomiekatheter zorgt ervoor dat de urine-afvloed van de nier naar buiten kan plaatsvinden. Het inbrengen van deze katheter is nodig als de doorgang van de nier naar de blaas (urineleider) geblokkeerd is. Door deze blokkade kan de urine er niet meer langs waardoor de urine zich ophoopt en de nierfunctie achteruit gaat. Dit wordt stuwing genoemd.

Oorzaken
Er zijn verschillende redenen waarom de urine niet goed kan doorstromen. Een veelvoorkomend probleem is een steen die in de urineleider vast zit. Ook kan de urineleider van buitenaf worden dichtgedrukt, bijvoorbeeld door een gezwel in de onderbuik. Een andere reden kan zijn dat er een operatie plaats vindt aan de nier.

Voorbereiding
U ontvangt een uitnodiging voor het preoperatieve spreekuur (POS). Voor deze afspraak vult u een vragenlijst in, u kunt bijzonderheden over uw gezondheid en medicatie-gebruik hierin aangeven. Dit kan via Mijn SKB. Voor meer informatie over ‘het preoperatieve spreekuur’, ‘Mijn SKB’ en ‘Uw operatie en opname’ kunt u de folders bekijken via folders.skbwinterswijk.nl.

Voor het inbrengen van de nefrostomiekatheter wordt er met u een afspraak gemaakt. Als het om een geplande plaatsing gaat van een nefrostomiekatheter wordt u opgenomen op de afdeling Dagbehandeling. Het kan ook voorkomen dat tijdens een ziekenhuisopname besloten wordt dat u een nefrostomiekatheter nodig heeft. De plaatsing van de nefrostomiekatheter wordt op de operatiekamer uitgevoerd.

Medicijnen
Maakt u gebruik van bloedverdunnende of diabetes medicijnen, geef dit dan aan bij uw uroloog. U hoort dan of u hiermee moet stoppen en waanneer u dan de laatste bloedverdunner mag gebruiken. Bent u overgevoelig voor medicijnen, contrastmiddel of jodium, geeft u dit dan door aan uw uroloog.

Douchen
In verband met de hygiëne geven wij u het advies vooraf thuis te douchen.

Meenemen

• Neem een geldig identificatiebewijs mee: paspoort, identiteitskaart, rijbewijs of vreemdelingendocument.
• Neem geen geld of kostbare bezittingen (sieraden, enz.) mee naar het ziekenhuis. Wij zijn niet aansprakelijk voor verlies of diefstal.
• Neem iets te lezen mee.
• U mag tijdens de opname uw eigen mobiele telefoon gebruiken op de kamer.

Melden
Op de dag van de ingreep meldt u zich op de afdeling Dagbehandeling (route 7.5).

Het inbrengen van de nefrostomiekatheter
Voor de ingreep gaat u onder algehele narcose. U ligt hierbij in buikligging of in zijligging, eventueel ondersteunend met een kussen. Nadat uw rughuid is gedesinfecteerd, wordt de nier in beeld gebracht met behulp van een echografisch-apparaat. De nier wordt met een dunne naald aangeprikt tot in het urine-verzamelsysteem.

De naald wordt vervolgens vervangen door een nefrostomiekatheter van buigzaam materiaal. De ligging van de nefrostomiekatheter wordt door middel van röntgenapparatuur bepaald. Hierbij gebruiken we jodiumhoudend contrastmiddel. Deze nefrostomiekatheter blijft goed in de nier liggen omdat er aan het uitende een krul of ballon met water zit. Door de nefrostomiekatheter kan de urine naar buiten toe aflopen in een katheterzak. De nefrostomiekatheter wordt op de huid vastgeplakt met een speciale pleister en daarna afgedekt met een pleisterverband.

Nazorg
Na de ingreep gaat u terug naar de afdeling. U moet enkele uren op bed blijven liggen, omdat er een kleine kans is op een nabloeding uit de wond. De verpleegkundige controleert u regelmatig en vertelt u wanneer u naar huis mag. Het kan zijn dat de prikplek na afloop van de ingreep blauw verkleurt en pijnlijk is.

Adviezen
Het is belangrijk dat u de volgende adviezen opvolgt, om de kans op complicaties te verminderen:

• De katheter geeft in principe geen belemmering voor uw dagelijkse activiteiten.
• De eerste dagen na plaatsing of wissel kan de uw urine wat bloederig zijn. Dit is normaal en komt door de plaatsing/wisseling van de katheter in de nier. Mocht dit na extra drinken niet verbeteren, dan kunt u contact opnemen met polikliniek Urologie.
• Het is belangrijk dat u 1.5-2 liter per dag drinkt. Dit om te zorgen dat er voldoende urine wordt geproduceerd.
• Douchen is toegestaan, 24 uur na plaatsing. Probeer te voorkomen dat de pleister te nat wordt en los kan laten. Baden en zwemmen wordt daarom afgeraden.

Complicaties
Bij alle ingrepen aan de nier kan een bloeding optreden, meestal stopt zo’n bloeding vanzelf. Het kan voorkomen dat de nier door de punctie urine kan gaan lekken. Er komt dan urine buiten de nier terecht. In veel gevallen wordt dit door het lichaam opgelost. Ook is het mogelijk dat, bij het aanprikken van de nier, een darmlis wordt geraakt, deze complicatie komt zelden voor.

Neem contact op met de polikliniek Urologie als:

• De nefrostomiekatheter eruit is gevallen. De opening kan snel weer dichtgroeien, daarom is het belangrijk dat de nefrostomie katheter zo snel mogelijk weer wordt ingebracht;
• U meer dan 38.5°C koorts of koude rillingen heeft;
• Als er geen of nauwelijks urine meer komt, kan het zijn dat de nefrostomiekatheter verstopt zit. Controleer dan eerst of de opvangzak laag hangt, of er geen knik in de slag zit en of het eventuele kraantje van de katheter openstaat;
• Pijn op de plaats waar de katheter is ingebracht;
• U, ondanks het extra drinken, bloederige urine behoudt;
• Er lekt urine langs de katheter of er is een lek ontstaan bij het tussenstukje;
• De huid rondom de insteekopening is pijnlijk in combinatie met toenemende roodheid;
• Irritatie/jeuk van de nefrostomiepleister.

Neem binnen 24 uur na de ingreep contact op met:

• Tijdens kantooruren: de polikliniek Urologie via telefoonnummer 0543 - 54 46 30
• Buiten kantoortijden: met de Spoedeisende hulp via telefoonnummer 0543 - 54 45 55

Neem na 24 uur na de ingreep contact op met:

• Tijdens kantoortijden: de polikliniek Urologie via 0543 - 54 46 30
• Buiten kantoortijden: de huisartsenpost in uw regio

Verwisselen van de nefrostomiekatheter
Een nefrostomiekatheter wordt meestal om de 6 tot 12 weken verwisseld. Per patiënt bekijken we hoe vaak deze wissels moeten plaatsvinden. De wissels vinden plaats op de polikliniek Urologie (Route 1.2) of op de afdeling Radiologie (route 6.2). De katheterwissel duurt ongeveer 30 minuten en daarna mag u weer naar huis.

Tijdens de wissel wordt er gebruik gemaakt van röntgenapparatuur om de ligging van de nefrostomiekatheter te bepalen. Ook hierbij maken we gebruik van een jodiumhoudend contrastmiddel. De wissel vindt plaats door hetzelfde gaatje in de zij.

Via de ‘oude’ nefrostomiekatheter wordt een voerdraad ingebracht tot in het nierbekken, zodat deze oude nefrostomiekatheter over deze voerdraad verwijderd kan worden. Vervolgens wordt via dezelfde voerdraad de nieuwe nefrostomiekatheter ingebracht. Hierna wordt de nefrostomiekatheter vast gemaakt in de nier door de krul of ballon. De nefrostomiekatheter wordt afgeplakt en aangesloten. Meteen na het verwijderen van de oude nefrostomiekatheter wordt ook de nieuwe weer ingebracht, omdat de opening snel kan dichtgroeien.

Met een nefrostomiekatheter naar huis

Verzorging van de katheter
Een goede hygiëne is erg belangrijk om infecties te voorkomen. De pleister moet u één keer per week vervangen. Bij lekkage of een geïrriteerde insteekopening twee keer per week. De maatregelen die u moet nemen bestaan uit:

• Altijd handen wassen voor en na de verzorging. Droog uw handen met een schone handdoek;
• Verwijder voorzichtig de oude pleister;
• Maak de huid rondom de katheter voorzichtig schoon met een schoon en vochtig washandje. Was van binnen naar buiten;
• Controleer de huid op ontstekingsverschijnselen, zoals roodheid, zwelling, warmte, pijn en wondvocht;
• Dep de huid droog met een schone handdoek;
• Bevestig een nieuwe pleister volgens de handleiding op de achterzijde van de pleister;
• Gebruik fixatietape om het slangetje op het been te fixeren, om knikken van de slang te voorkomen;
• Zorg dat er niet aan de nefrostomiekatheter getrokken wordt.

Soms wordt de wijkverpleegkundige ingeschakeld. De verpleegkundige kan dan de zorg rondom de insteekopening en de nefrostomiekatheter uitvoeren.

Persoonlijke hygiëne
U kunt zich gewoon wassen en douchen met de nefrostomiekatheter. Er wordt een speciale fixatiepleister gebruikt en deze mag nat worden, de insteek hoeft niet extra afgeplakt te worden. De kans dat de katheter eruit valt is klein.

Het is van belang dat u niet aan de katheter trekt en dat de katheter niet knikt tussen de insteekopening en beenzak. U kunt de katheterslang zo nodig extra vast plakken met een pleister. Koppel de katheterzak niet van de drain af, de katheterzak kunt u a het douchen afdrogen.

Materialen
De beenzak
De beenzak kan op het onderbeen of op het bovenbeen gedragen worden. Dit hangt af van wat u het prettigst vindt. Als u de beenzak op het bovenbeen wilt bevestigen, moet u de slang van de katheterzak op maat knippen. In de verpakking van de beenzak is een aansluitstukje toegevoegd. Deze kunt u dan op de slang bevestigen. Knip de slang altijd af met een schone schaar. Maak voor gebruik de schaar schoon met heet water en een sopje. Gebruik het beschermdopje (wat u van de connector hebt verwijderd) voor extra hygiëne, het is te bevestigen aan de onderzijde van de beenzak. Zie ook de handleiding die is toegevoegd bij het startpakket met katheterzakken die u heeft ontvangen.

Een beenbandje
De beenzak kan aan het been bevestigd worden met een beenbandje. Op iedere hoek van het beenzakje zit een opening waar een bandje doorheen gehaald kan worden. U kunt ook een beenzakhouder gebruiken. Een verpleegkundige legt uit hoe u dit moet bevestigen. Een beenbandje en beenzakhouder kunt u uitwassen en vaker gebruiken. De katheterslang kunt u ook nog extra fixeren m.b.v. de fixatietape die is bijgesloten in het startpakket.

De nachtzak
Door de slang van de nachtzak aan te sluiten op het aftapkraantje van de beenzak wordt de opvangmogelijkheid vergroot. Dit is handig voor ’s nachts. Het aftapkraantje van de beenzak moet dan wel open gezet worden, zodra u de nachtzak aan de beenzak hebt bevestigd. U bevestigt de nachtzak aan uw bed met behulp van de bedhaak. Let erop, dat het aftapkraantje van de nachtzak dicht staat. Voor een goede afvloed van de urine is het belangrijk dat de nachtzak lager hangt dan uw nieren, dus lager dan uw matras.

Legen van de urine-opvangzak
De urine-opvangzakken beschikken over een aftapkraantje. U duwt het klepje naar beneden en de urinezak loopt leeg. Het is handig als u, bij de beenzak, van tevoren het onderste beenbandje losmaakt. Het is belangrijk dat er niet te veel “trekkracht” aan de katheterzak komt, dus leeg de urine-opvangzak wanneer deze zwaar begint aan te voelen.

Hoe lang mogen de urine-opvangzakken achtereen gebruikt worden?
De beenzak en nachtzak mogen maximaal zeven dagen achtereen gebruikt worden. De nachtzak moet dan dagelijks huishoudelijk worden schoon gemaakt. U kunt deze afkoppelen en doorspoelen met water. Vervolgens doet u het dopje er weer op. Na zeven dagen gebruik kunt u de been- en nachtzak weggooien als huishoudelijk afval. Het is hygiënischer om het vervangen van de katheterzakken op hetzelfde moment te laten plaatsvinden met het verschonen van de fixatiepleister en –tape.

Eventuele problemen, die kunnen optreden
Als u een nefrostomiekatheter heeft is het belangrijk dat u op de hoogte bent van het optreden van eventuele problemen, zoals:

Lekkage van de katheter
U kunt last hebben van urineverlies langs de nefrostomiekatheter. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Meestal ligt de oorzaak in een eenvoudige knik of afklemmen van de afvoerende slang naar de nefrostomiekatheterzak. Wilt u ervoor zorgen dat uw kleding de nefrostomiekatheter niet afklemt.

Verstopping van de nefrostomiekatheter
De nefrostomiekatheter kan verstopt raken omdat er bloedstolsels in de nefrostomiekatheter achterblijven of omdat er gruis en slijm in de urine zit. Om dit te voorkomen raden wij aan om minimaal anderhalf tot twee liter per 24 uur te drinken. Als er geen of veel minder urineproductie is gedurende 12 uur, neemt u dan contact op met uw behandelend arts.

Uitvallen van de nefrostomiekatheter
Wanneer de nefrostomiekatheter eruit is gevallen moet u direct contact opnemen met de polikliniek Urologie of met de Spoedeisende hulp.

Infectie
Als u tekenen van infectie heeft, zoals (hoge) koorts, huid rondom de katheter pijnlijk/rood wordt of u ziek voelen, neemt u dan contact op met de polikliniek Urologie of met de Spoedeisende hulp.

Tot slot
Wij zijn bereikbaar op werkdagen van 8.00 – 16.30 uur op telefoonnummer 0543 54 46 30. Buiten deze uren kunt u contact opnemen met de Spoedeisende hulp.

Geheimhouding en recht op privacy
Alle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heeft u als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kunt u vinden in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal. Daarnaast is deze folder te vinden op: www.skbwinterswijk.nl.